Leikskólar: Það er eitthvað að...

Metnaðarleysi einkennir þá umgjörð sem leikskólum á Íslandi er búin. Þetta metnaðarleysi kemur þó ekki fram í löggjöf um leikskóla eða kröfum um menntun leikskólakennara.

Metnaðarleysið kemur fram í þeim aðstæðum sem leikskólum eru almennt búnar af hálfu rekstraraðilanna, sem í flestum tilfellum eru sveitarfélög en þó að sjötta hluta einkafyrirtæki.

Samanborið við grunnskóla eru leikskólar litlar byggingar þar sem rými er af skornum skammti og þar eru mjög mörg börn í mjög langan tíma daglega.

Það er erfitt að vinna í leikskóla og það þarf mikinn eldmóð og í raun brennandi áhuga á menntun ungra barna til að endast í starfi leikskólakennara. Landsfrægt er að leikskólakennarar telja sig ekki fá sanngjarna umbun fyrir erfiði sitt.

Það er líka þekkt að leikskólakennarar eru of fáir. Engar áætlanir eru uppi um að fjölga þeim. Tækifæri sem efnahagssamdráttur liðinna ára hefði átt að skapa, hefur ekki verið nýtt til að styrkja umgjörð leikskólans og fjölga leikskólakennurum.

Það eru 289 leikskólar á Íslandi og ríflega 40 þeirra eru einkareknir, flestir í eigu sveitarfélaga en rekstur þeirra falinn einkafyrirtækjum. Flestir einkareknu skólarnir eru í samtökum verslunar og þjónustu en greiða laun samkvæmt kjarasamningum sveitarfélaganna við verkalýðsfélög kennara og verkafólks, enda er það líklega fjárhagslega hagkvæmt fyrir þessi fyrirtæki.

Hvenær fór fram umræða í samfélaginu um það hvort rétt sé að fyrirtæki sem skilgreina sig í verslun og þjónustu eigi að sinna verkefnum samfélagsins og ala upp börn og mennta? Hver eru markmið með samningum við einkafyrirtæki um rekstur þessara samfélagsstofnana? Hvernig er þeim markmiðum fylgt eftir?

Ég er skólastjóri í einkareknum leikskóla á höfuðborgarsvæðinu. Sveitarfélagið á skólann og bauð út reksturinn. Í samningnum sem gerður var við sveitarfélagið um reksturinn segir að markmiðin séu að gefa börnum kost á að njóta handleiðslu sérmenntaðs fólks í uppeldisfræðum og að þróa, efla og auðga leikskólastarf í sveitarfélaginu, með því að leita nýrra leiða til að auka nýbreytni og sveigjanleika.

Sveitarfélagið setur sömu fjármuni í rekstur þessa einkarekna skóla og til leikskólanna sem bærinn rekur sjálfur. Stærstur hluti af kostnaði við rekstur skóla er launakostnaður. Í samræmi við markmið rekstrarsamningsins ákvað rekstrarfélagið að reyna að hafa hátt hlutfall leikskólakennara að störfum í skólanum og gerði sérstakan kjarasamning við Kennarasambandið, sem metur að hann skili  8 til 12 % hærri launum en kjarasamningur sveitarfélaganna.

Gerð þessa kjarasamnings var ekki vinsæl hjá öðrum en leikskólakennurum. Pólitíkusar margra sveita létu þykkju sína í ljós við okkur og okkur bárust einnig óánægjuraddir frá einkaskólum í samtökum verslunar og þjónustu.

En það er eitthvað rangt við módel sem er þannig úr garði gert að það er hægt að búa sér til hagnaðarvon með því að reka skóla fyrir almannafé ef farin er sú leið að hafa sem minnst af faglærðu fólki.

Það hljómar ekki vel að einkafyrirtæki taki við fjármagni sem samfélagið ætlar í skólarekstur en reki starfsemina með mannafla sem er langt fyrir neðan lágmark laga og búi með því til hagnað sem hægt er að nota í arðgreiðslur, eða koma með öðrum þróuðum leiðum í vasa rekstrareigendanna.

Það eru engar áætlanir uppi um að fjölga leikskólakennurum. Sveitarfélögin sem fara með mest vald í þessum málaflokki á Íslandi eru löngu búin að sætta sig við að það sé allt í lagi að manna skólana með einhverju fólki með einhverja eða enga menntun. Frá þeim heyrist sá eini tónn sleginn að rétt sé að stytta kennaranámið. Sem er jafn skynsamlegt og líklegt til árangurs eins og að ætla sér að fjölga læknum með því að stytta læknanám eða að gera minni kröfur til menntunar þeirra.

Í fjölmiðlum í dag er fjallað um ömurlegt mál þar sem starfsmenn í einkareknum leikskóla eru sakaðir um alvarlegt ofbeldi á börnum í skólanum. Í fréttum Ríkisútvarpsins sagði meðal annars: Í lögum um leikskóla segir að 2/3 hlutar starfsfólks skuli vera faglærður. Á leikskóla 101 eru aðeins skólastjórinn og eigandinn faglærðir, hinir starfsmennirnir 7 eru ófaglærðir.

Ríkisútvarpinu finnst vert að benda á hið lága hlutfall leikskólakennara sem er langt frá 66% lágmarki laga, enda virðist það í fljótu bragði sláandi að einungis 22,2% starfsmannanna séu leikskólakennarar.

En það er mikilvægt að setja þessar tölur í samhengi. Þetta er hærra hlutfall  en að meðaltali hjá stærsta rekstraraðila leikskóla á Íslandi, sjálfri Reykjavíkurborg. Samkvæmt minnisblaði Reykjavíkurborgar sem var til umfjöllunar  í fréttum  fyrir tæpu ári eru leikskólakennarar hjá Reykjavíkurborg einungis 21,9% og fór hlutfall þeirra verulega lækkandi milli ára.

Það eru margar leiðir mögulegar til að bæta umgjörð leikskóla á Íslandi og gera þá betri fyrir börn og kennara. Ekki skortir viljann hjá stjórnendum skólanna, sem eru yfirleitt metnaðarfullir og haf sýnt ótrúlega útsjónarsemi við þröngar aðstæður. Þennan vilja virðist hinsvegar vanta í sveitarstjórnarmenn.

Tvísaga og þrísaga

Allt frá því að Ólafur Ragnar Grímsson varð fyrst forseti og vogaði sér að láta í ljós þá skoðun sína að vegir til Vestfjarða væru slæmir hefur hann verið skammaður fyrir að tjá sig um það sem honum kemur ekki við.

Stóra synd Bills Clintons fyrrverandi forseta Bandaríkjanna var ekki að hafa átt í kynferðislegu sambandi við konu í starfsþjálfun í Hvíta húsinu. Það sem þjóð og þing átti erfitt með að fyrirgefa honum var að segja ekki satt um sambandið.

Í gær var greint frá því að Dorrit eiginkona forseta Íslands hafi flutt lögheimili sitt frá Íslandi og sagði hún ástæðuna að þetta hafi verið gert þegar horfur voru á að maður hennar yrði ekki lengur forseti (sem þó var frágengið í kosningum meira en ári áður). Seinna um daginn sagðist hún þurfa að taka við rekstri foreldra sinna í London og í gærkvöldi var loks fullyrt að flutningurinn væri vegna skattalaga í Bretlandi.

Þetta mál er vandræðalegt.

Mín vegna geta herra Ólafur Ragnar, fjölskylda hans og embættið tjáð sig um hvað sem er, hvar sem er og hvenær sem er. Ég hef meira að segja frekar gaman af því þegar hann tjáir sig og unun hef ég af því hvernig hann gerir það. En það á alltaf að segja satt, mamma segir það.

Nýr ferill

Ég hef ákveðið að gerast listamaður.

Ég ætla eingöngu að éta peninga í heila viku eða kannski út júní, svo ætla ég að hella rauðri málningu niður úr Hallgrímskirkju og láta hana leka niður eftir turninum, að lokum ætla ég ganga um Fossvogskirkjugarð þrjár helgar í röð (og alltaf á fimmtudögum) og hrækja á leiði allra sem höfðu nafn sem byrjaði á joð...

Eins gott vera ekki fyrir

Ég vaknaði við einhvern hávaða útifyrir snemma í morgun og sá að eitthvað kom á fleygiferð eftir götunni. Ég var svo hissa að það tók mig smá stund að átta mig á að þetta voru hjól atvinnulífsins, komin á fullt...

 

Leggjum löggu lið

Ég man þegar Eva Joliy kom hér árið 2009, skömmu eftir að embætti sérstaks saksóknara í fjármálaglæpum hafði verið stofnað.

Þá höfðu birst fréttir af einmana saksóknaranum nýkrýndum í skrifstofukytru með einhversslags tómar lagerhillur á bak við sig og það var akkúrat ekkert trúverðugt við það að raunverulegur vilji væri til þess af hálfu stjórnvalda að standa vel að rannsóknum og upprætingu á fjármálaglæpum.

Eva kom og gagnrýndi uppbygginguna, aðstöðuna og fjármagnið sem var sett í verkefnið og það stóð ekki á viðbrögðum. Sjálfur forsætisráðherra, Jóhanna Sigurðardóttir,  sagði á Alþingi strax daginn eftir; “Það er alveg ljóst að ríkisstjórnin mun gera allt sem í hennar valdi stendur til þess að tryggja viðunandi starfsaðstöðu Evu Joly hér á landi og þess fólks sem hún kemur með til þess að vinna að rannsókninni. Það er grundvallaratriði og ég tel hverri einustu krónu vel varið sem varið er til þess að efla það að hún hafi þá starfsaðstöðu sem hún telur sig þurfa. Það er fullkomin samstaða í ríkisstjórninni um að tryggja Evu Joly þá starfsaðstöðu.”

Og svo setti ríkisstjórnin hundrað milljónir strax til viðbótar í verkefnið og bætti svo um betur síðar eins og alþjóð veit og árangurinn er jafnt og þétt að koma í ljós.

Það er got að sjá þegar stjórnvöld bregðast við af einurð við flóknum verkefnum og gera það jafnvel þó þau komi ófyrirséð í fangið á þeim.

Þannig hljóta bændur og aðrir íbúar við Kolgrafafjörð að gleðjast yfir því í dag að setja á milljónir í að rannsaka þann mikla sýldardauða sem orðið hefur í firðinum þeirra í tvígang nýverið. Það er gott, það vill enginn láta kolgrafa fjörðinn sinn í úldinni sýld og mikilvægt að rannsaka hvernig hægt er að hindra slík ósköp.

Þegar við blasa slík dæmi um festu og snögg viðbrögð stjórnvalda í erfiðum málum eru ástæða til að vera bjartsýnn hvað önnur erfið málefni varðar.

Undanfarnar vikur hafa dunið á þjóðinni fréttir af kynferðisglæpum og misnotkun á börnum í svo miklum mæli að flestum er ómótt. Frábær umfjöllun í ljósvakamiðlum og öðrum fjölmiðlum í kjölfarið hefur svipt lokinu af ormagryfju sem er dýpri og ógeðslegri en nokkurn mann hefur órað fyrir.

Í kjölfarið hafa kærur til lögreglu vegna kynferðisafbrota og misnotkunar á börnum fjölgað svo að um tíma sögðu fulltrúar lögreglunnar að þeir hefðu ekki tölu á kærunum vegna fjölda.

Það er gríðarlega mikilvægt að samfélagið standi saman um senda þau skilaboð til kynferðisafbrotamanna og fórnarlamba þeirra að þessir glæpir séu ólíðandi og við ætlum okkur að gera allt sem hægt er tila að útrýma þessum glæpum.

Í gær greindi Ríkisútvarpið frá því að meira en 120 kynferðisafbrotamál séu nú í rannsókn og þar af hafi 97 mál borist lögreglu á þessu nýbyrjaða ári.
Allir vita að lögreglan á Íslandi er vanbúin á margan hátt og mannfá, en það á sér m.a. skýringar ú fjármálahruninu árið 2008 og afleiðingum þess. Allir vita að lögreglumenn hafa kvartað sáran undanfarin misseri um álag og að geta ekki sinnt störfum sínum svo sem vera ber.

Aðstaða lögreglunnar og yfirlýsingar um að fjöldi kynferðisafbrotamála sé svo mikill að rannsóknarmenn hafa ekki lengur yfirsýn eru ekki til þess fallin að hvetja fórnarlömb afbrota til að kæra glæpi eða auka trú þeirra á að hægt sé að koma böndum á viðbjóðinn.

Ég veit ekki almennilega hvort Árni Páll er núna búinn að gera Jóhönnu umboðslausa eða hvernig málum er almennt háttað þessa dagana á hinu svokallað stjórnarheimili. En það skiptir ekki máli. Þvert á alla pólitík og flokkadrætti ættu allir að geta sameinast um það að setja nú kraft í að hjálpa þeim sem sinna þessum málaflokkum.

Það þarf að leggja þeim lið sem aðstoða fórnarlömb kynferðisafbrota og það þarf að setja kraft í að komast til botns í þeim glæpum sem kærðir hafa verið til lögreglu. Og þetta þarf að gera strax.

Kristján Þór er betri

Það er bara þannig.

Guðbjartur er betri

Það er bara þannig.