Dýr verður brandarinn allur...

Þegar valið stendur á milli þess að rífa af sér fótinn

eða slíta úr sér hjartað,

þá tætir maður auðvitað hjartað úr sér.

A.. a.. ekki má, formaður Menntaráðs!

Formaður Menntaráðs Reykjavíkurborgar hefur verið í áróðursstellingum í þessari viku og gengið vel að boða hugmyndir sínar gegn leikskólum og grunnskólum í borginni. Áróðurinn gengur betur en samráðið enda er kappræðan sérgrein pólitíkusa, í áróðri eru þeir á heimavelli.

1. Því er haldið fram að boðaðar uppskurðarhugmyndir á skólakerfinu séu í fullu samræmi við lög. Þetta er ekki rétt hjá formanni Menntaráðs.

2. Því er haldið fram að ný lög um leikskólann hafi verið sett (með samkomulagi allra flokka) til að auka möguleika á endurskipulagningu skólastarfs út frá hagkvæmni. Þetta er ekki rétt hjá formanninum.

3. Því er haldið fram að valið standi á milli boðaðra niðurskurðahugmynda eða þess að lækka lægstu launin, þetta er ekki rétt hjá formanni Menntaráðs.

1.

Í lögum um leikskóla og grunnskóla eru ákvæði sem heimila samrekstur stofnana á mismunandi skólastigum. Í umræðum á Alþingi kom skýrt fram að rétt þótti að gefa þetta svigrúm fyrir lítil sveitarfélög sem geta illa ráðið við að reka þrjár aðskildar stofnanir. Í athugasemdum með frumvarpinu kemur skýrt fram að þetta svigrúm sé “ekki til samreksturs stórra fjölmennra skóla né heldur sameiningar margra skóla undir einum skólastjóra.”

Engin umræða fór fram á Alþingi eða í samfélaginu um að sameina stóra leikskóla grunnskólum í stórum sveitarfélögum. Fullvíst er að ólga hefði orðið í röðum fagfólks og foreldra ef löggjafinn hefði dúkkað upp með slíkar hugmyndir.

Í barnaverndarlögum er ákvæði um að þeir skuli sæta fangelsisvist sem beita barn refsingum, hótunum eða ógnunum ef ætla má að slíkt skaði barnið andlega eða líkamlega. Engum dettur þó í huga að þetta ákvæði barnaverndarlaga sé heimild til að misþyrma börnum svo fremi að ekki verði sýnt fram á andlegan eða líkamlegan skaða.

Vera má að í orðanna hljóðan felist svigrúm í lagatextum um leikskóla fyrir formann Menntaráðs Reykjavíkurborgar til að vinna skemmdarverk á skólastarfi með þeim hætti að sameina leikskóla og grunnskóla. Það er hæpið og ef það er ekki ólöglegt er það að minnsta kosti siðlaust að fara þannig á svig við lögin.

2.

Það er ekki rétt að markmið með lögum um leikskóla séu að auka möguleika á endurskipulagningu skólastarfs út frá hagkvæmni, þetta er jafn rangt og rangt getur orðið.

Ég er ekki löglærður en ég er læs. Í markmiðsgrein laga um leikskóla segir: “Í leikskólum skal velferð og hagur barna hafður að leiðarljósi í öllu starfi. Veita skal börnum umönnun og menntun, búa þeim hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi og örugg náms- og leikskilyrði. Stuðla skal að því að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta.” Að lokinni þessari yfirlýsingu eru talin upp markmið með kennslu í leikskólum í fimm liðum. Ekki er orð um svigrúm til aukinnar hagkvæmni og endurskipulagningar.

3.

Það er ekki rétt að valið standi á milli þess að fara í uppskurð á skólakerfinu eða afnema yfirvinnugreiðslur til leikskólastarfsmanna fyrir að vinna í matartímanum sínum. Það sýnir vandann sem stjórnmálamaðurinn er kominn í að þessu skuli haldið fram og ber vott um slæma ráðgjöf.

Hvert er markmiðið með svona fullyrðingu? Er verið að reyna að skapa innbyrðis togstreitu meðal starfsfólks leikskóla? Annað hvort rekum við yfirmennina eða lækkum launin. Er eitthvað val?

Það má stórlega draga í efa að formaður Menntaráðs geti afnumið hálftíma yfirvinnugreiðslu á dag vegna vinnu starfsfólks í matartíma sínum. Í tíð þess ágæta borgarstjóra Steinunnar Valdísar Óskarsdóttur (enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur) var búið svo um hnútana í Reykjavík að segja þarf upp þessu eðlilega endurgjaldi með formlegum hætti. Í því ástandi sem nú ríkir kemst formaður Menntaráðs ekki upp með slíka launalækkun gagnvart lægst launuðu starfsmönnum borgarinnar.

Það sem formaður Menntaráðs er að verja með því að skipuleggja uppsagnir á einu millistjórnendastétt borgarinnar þar sem konur eru í meirihluta, er allt annað en eðlilegar yfirvinnugreiðslur.

• Með uppskurðinum á skólakerfinu er varin skólavist í níu klukkustundir á dag fyrir lítil börn frá tæplega tveggja ára aldri.
• Það er varinn vinnudagur fyrir lítil börn sem felur í sér lengri viðveru en lögbundin vinnuvika er fyrir fullorðna og fullfríska einstaklinga.
• Varin er sú heimild foreldra í fæðingarorlofi að hafa önnur börn sín í leikskóla í níu klukkutíma.
• Varið er það svigrúm fólks sem ekki er á vinnumarkaði að hafa börn sín í leikskóla í níu klukkutíma á dag og stundum meira.

Þetta vill formaður Menntaráðs verja með því að fara í aðgerðir sem gefist hafa illa í öðrum löndum og aðrar þjóðir hafa lagt af.

Að lokum.

Formaður Menntaráðs hefur staðið sig vel að undanförnu í áróðri sínum í fjölmiðlum. Rödd formannsins hefur ýmist hljómað ein eða hann mætt andmælum pólitíkusa sem ekki hafa önnur ráð, en það er ástæðulaust að draga dul á að sumt sem formaðurinn hefur gert er snjallt.

Formaðurinn stillti sér upp milli tveggja leikskóla á sömu lóð sem voru sameinaðir á seinasta ári og lét í veðri vak að gegn slíkri sameiningu væri barist. Svo er auðvitað ekki enda hefur enginn mótmælt þeirri sameiningu.

Formaður Menntaráðs hefur vísað til þess að skólar hafi verið sameinaðir í öðrum sveitarfélögum og þá hafi ekki verið mótmælt. Það er rétt. Í Hafnarfirði var 28 barna leikskóli sameinaður öðrum fyrir nokkrum vikum. Í litla skólanum starfaði stjórnunarteymi eins og í stærri skólum. Slíkt er auðvitað óhagkvæmt ef ekki bruðl. Það mótmælir enginn slíkum sameiningarráðstöfunum.

Starfsfólk og foreldrar í leikskólum hafa látið margt yfir sig ganga í hagræðingarskyni eftir fjármálahrunið á Íslandi. Það lýsir miklum samstarfsvilja. Það er hægt að ná samstarfi og raunverulegu samráði um skynsamlegar breytingar sem auðvelt er að rökstyðja. En það verður aldrei samþykkt að hnoða leikskólum saman við grunnskóla og fletja út starfsemina í eitthvað moð sem ekki er í anda laga um leikskóla- og grunnskóla. Því þrátt fyrir allt og þröngan kost hefur verið sátt í samfélaginu um starfsemi þessara mikilvægu stofnana.

Formaður Menntaráðs: Ekki rjúfa þessa sátt.

Þetta er ekki í boði !

Sumir stjórnmálaflokkar hafa látið sem svo að þeir vilji gera umbætur í starfi sínu eftir siðrofið sem varð á seinasta áratug. Ummyndanir, uppstokkanir umbætur, umbótanefndir, umræður og umbótafundir eru inn. Allt upp á borðum gagnsæi og samráð skal í hávegum haft. Halelúja.

Þetta er gott og blessað og í einhverju bjartsýniskasti gæti velviljaður borgari eins og ég farið að trúa því að atvinnustjórnmálamennirnir sem koma með hvítþvegnar hendurnar allar upp á borðið, ætli sér virkilega að gera umbætur.

Fyrir einu og hálfu ári voru starfsmenn í leikskólum í Reykjavík farnir að vera uggandi vegna áforma um niðurskurð sem voru þvert á loforð sem gefin höfðu verið af sveitarfélögunum við undirritun svokallaðs Stöðugleikasáttmála nokkrum mánuðum áður. Í bréfi sem sent var þáverandi meirihluta í Leikskólaráði var kvartað yfir að fyrirhugaðar aðgerðir væru á skjön við loforð, náins samráðs var krafist og áhersla lögð á að allar aðgerðir sem farið yrði í væru skýrt skilgreindar sem tímabundnar aðgerðir.

Þetta erindi virðist hafa borið þann árangur að ákveðið var að fara í felur með undirbúning að niðurskurði í skólakerfinu eins og kemur fram í frétt á visi.is frá því í desember 2009, þar sem segir að leikskólastjórar hafi verið múlbundnir og þeim meinað að áframsenda á stjórnir foreldrafélaga upplýsingar og fundarboð.

Það sem vakti athygli sumra var, að þegar reynt var að vekja áhuga þáverandi borgarstjórnarminnihluta í Reykjavík á því sem var að gerast, kveikti það ekki nein viðbrögð. Hanna Birna borgarstjóri boðaði samrekstur skólastofnana en Oddný og Dagur (úr hinum flokknum) hummuðu út í loftið.

Á opnum fundi um leikskólann með fulltrúum pólitísku flokkana í Norræna húsinu, fyrir seinustu sveitarstjórnarkosningar, var merkilegur samhljómur meðal þeirra allra. Enginn fulltrúi reykvísku framboðanna taldi unt að skera meira niður í leikskólunum. Fulltrúarnir forðuðust jafnframt að svara spurningum um nefnd eða vinnuhóp á vegum Sambands íslenskra sveitarfélaga sem ætlað var að útfæra og samhæfa undirbúning að samrekstri skólastofnana (þvert á skólastig?).

Ég er einn af þeim sem batt vonir við að eitthvað nýtt væri að gerast þegar Besti flokkurinn kom fram á sjónarsviðið. Þegar pönkrjóminn og aðrir mannelskandi anarkistar safnast í hóp til að hafa áhrif á stjórnmál má búast við einhverju nýju. Ég gladdist. Það var gott að hafa tilefni til að gleðjast. En Pétur var ekki lengi í Paradís, nú er að koma á daginn hvað fæðist þegar Besti hefur makað sig með gömlu sambræðslunni.

Skólastjórum bárust í liðinni viku bréf þar sem segir frá væntanlegri sameiningu skólastofnana þvers og kruss á skólastefnur og skólastig. Sumt af því sem fyrirhugað er virðist svo fráleitt að það hljómar eins og fólk væri að tala um það í fullri alvöru að sameina hljómsveitirnar Dr. Spock og Sinfóníuhljómsveitina.

Sett hefur verið á fót sýndarsamráð þar sem valið er í rýnihópa með slembiúrtaki en engu skeytt um lög um þær stofnanir sem fjallað er um. Í lögum um leikskóla segir “Foreldraráð hefur umsagnarrétt um allar meiri háttar breytingar á leikskólastarfi.”

Það hentar bara ekki að fara að lögum, hið eiginlega samráð hefur þegar farið fram á vettvangi Sambands íslenskra sveitarfélaga. Þar hefur allt verið ákveðið og útfært. Gervisamráðið er til að kasta ryki í augu fólks og pólitíkusarnir, hvar í flokki sem þeir eru, dansa með því ef þeir eru ekki “enn að læra” eru þeir búnir að læra það að þeir hafa engar aðrar lausnir og vita ekki sitt rjúkandi ráð.

Á vef Sambands íslenskra sveitarfélaga (sem ætti að heita Samráð íslenskra stjórnmálamanna) er því hampað að vegna yfirvofandi aðgerða í Reykjavík hafi verið sendur út fjöldinn allur af bréfum. Það er nú aldeilis mikils virði. Formaður Menntaráðs neitar nefnilega að gefa upp opinberlega hvað stendur til að gera. Þess í stað eru skólastjórum send bréf þar sem segir t.d. að skólinn þeirra verði kannski lagður niður eða sameinaður skóla á öðru skólastigi. Þetta sáir ótta í huga skólafólks og viðbúið er, eins og einn skólastjórinn bendir á, að skólafólk fari að berjast innbyrðis til að verja sitt.

Ef til vill er verið að leika þann leik að boða meiri og harðari aðgerðir en á að fara í. Svoleiðis sést stundum. Þá er t.d. boðað að skera eigi niður heilbrigðisstofnanir um 35% og allir verða þá vitanlega glaðir ef aðeins er skorið niður um 20%. Ef þetta er raunin nú þá er þetta ljótur leikur og við honum er bara eitt að segja: Oddný! Þetta er ekki í boði.

Og ekki bara Oddný. Hvar kemur Besti með hljómsveitarstjóra Dr. Spock inn í þetta? Við hlustuðum á Óttar Proppé í þættinum Í vikulokin. Honum finnst það frekar mikið flókið að vera í samráði því það er ekki búið að ákveða endanlega hvað á að gera. Það er líklega best að fara í samráðið þegar ekki er um neitt að ræða meira.

Þrátt fyrir sýndarsamráðið og óráð í eitt og hálf ár hefur ekkert breyst. Enn er haldið í þær hugmyndir sem Hanna Birna kynnti og það eina sem var skoðað rúmaðist í þeim þrönga kassa. Engu skiptir þó byggt sé á hæpnum lagalegum forsendum, engu skiptir þó lög séu brotin, engu skiptir þó fólkið sem á að vinna störfin vilji ekki að skorið sé undan því og engu skiptir hvað flokkurinn heitir.

Engu skiptir hvort krumlan á pólitíkinni er blá hönd náhirðarinnar (lífs eða liðinnar), hvort hún er klædd gulum gúmmíhanska pönkarans eða hvort hún er hvítþvegin umbótahönd. Ég veit ekki hvort mér finnst verra að fólk sem ég hélt að væri vel meinandi í pólitík virkar ekki, eða hvort það er sárara að grínið er búið og pönkið er dautt.

En eitt er víst. Kjarasamningar eru lausir og leikskólakennarar nötra af reiði.